Cuộc Bạo Loạn Addis Ababa năm 1974: Sự Vỡ Vạc Của Một Chế Độ Quân Chủ và Sự Trỗi Dậy Của Mengistu Haile Mariam

Ethiopia, một quốc gia nằm trên sườn cao nguyên Abyssinian với lịch sử phong phú và văn hóa đa dạng, đã trải qua nhiều thăng trầm trong suốt chiều dài tồn tại. Từ những vương triều hùng mạnh thời cổ đại đến chế độ quân chủ hiện đại, Ethiopia luôn là điểm nóng của các biến động chính trị và xã hội. Trong số đó, cuộc bạo loạn Addis Ababa năm 1974 đóng vai trò như một bước ngoặt lịch sử, đánh dấu sự sụp đổ của chế độ quân chủ do Hoàng đế Haile Selassie I cai trị và sự trỗi dậy của Mengistu Haile Mariam với chính quyền Derg.

Sự kiện này bắt nguồn từ những bất mãn ngày càng gia tăng trong xã hội Ethiopia. Nền kinh tế đất nước rơi vào trì trệ, tình trạng nghèo đói lan rộng, và sự phân chia giàu nghèo trở nên rõ rệt. Mặc dù Ethiopia là quốc gia duy nhất ở châu Phi chưa từng bị xâm lược bởi một cường quốc Châu Âu, nhưng chế độ quân chủ vẫn không thể giải quyết được những bất bình đẳng xã hội và vấn đề kinh tế cấp thiết.

Lòng bất mãn của dân chúng cũng được thổi bùng bởi những chính sách phi tự do của chế độ quân chủ. Sự kiểm soát chặt chẽ đối với báo chí, việc hạn chế các quyền tự do cơ bản của người dân, và sự bất công trong phân phối tài nguyên đã tạo nên một bầu không khí căng thẳng, thúc đẩy nhiều người dân đứng lên chống lại chính quyền.

Cuộc bạo loạn Addis Ababa năm 1974 bắt đầu vào ngày 12 tháng 2 với những cuộc biểu tình do sinh viên và các thành phần trí thức dẫn dắt. Ban đầu, họ yêu cầu cải cách chính trị, tăng cường dân chủ, và giải quyết những vấn đề kinh tế cấp thiết. Tuy nhiên, quân đội hoàng gia đã đàn áp mạnh tay những cuộc biểu tình này, khiến cho tình hình càng thêm căng thẳng.

Ngày 17 tháng 9 năm 1974, một nhóm sĩ quan quân đội trẻ tự xưng là “Derg” (nghĩa là “ủy ban”), đã tiến hành đảo chính, lật đổ chế độ quân chủ và bắt giữ Hoàng đế Haile Selassie I. Sự kiện này đánh dấu sự kết thúc của triều đại 3000 năm của Ethiopia và mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử đất nước.

Mengistu Haile Mariam, một sĩ quan trẻ tuổi trong Derg, đã nhanh chóng vươn lên nắm quyền lực. Ông áp dụng chính sách “Chế độ Dân chủ Xã hội” dựa trên chủ nghĩa Marx-Lenin, quốc hữu hóa các xí nghiệp và tài sản tư nhân, và thực hiện những cải cách ruộng đất sâu rộng.

Tuy nhiên, dưới sự cai trị của Mengistu Haile Mariam, Ethiopia rơi vào một thời kỳ khủng hoảng và bạo lực. Chế độ Derg đã đàn áp dã man mọi hình thức đối lập chính trị, khiến cho hàng nghìn người bị bắt giam và hành quyết. Chiến tranh dân sự với các phong trào ly khai ở Eritrea và Tigray cũng bùng nổ, gây ra nhiều đau khổ cho người dân.

Cuộc bạo loạn Addis Ababa năm 1974 là một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử Ethiopia, đánh dấu sự kết thúc của chế độ quân chủ và sự bắt đầu của một kỷ nguyên mới đầy biến động. Sự kiện này cũng cho thấy những bất mãn sâu sắc trong xã hội đối với tình trạng bất bình đẳng và thiếu dân chủ.

Để hiểu rõ hơn về cuộc bạo loạn Addis Ababa năm 1974, chúng ta cần xem xét các yếu tố lịch sử và xã hội sau đây:

Cuộc bạo loạn Addis Ababa năm 1974 là một sự kiện phức tạp có tác động sâu rộng đến lịch sử Ethiopia. Nó đã thay đổi cục diện chính trị của đất nước, nhưng cũng gieo xuống những hậu quả đau lòng với chiến tranh dân sự, đàn áp chính trị và bất ổn xã hội kéo dài nhiều năm sau đó.

Để hiểu rõ hơn về lịch sử Ethiopia và cuộc bạo loạn Addis Ababa năm 1974, bạn đọc có thể tham khảo thêm các tài liệu tham khảo sau đây:

• Ethiopia: The History of a Nation by Harold Marcus
• The Ethiopian Revolution by Bahru Zewde
• Red Terror: Revolutionary Violence and the Ethiopian Civil War by Scott Peterson